مطابق با قانون برگزاری مناقصات، انواع ارزیابی های مختف در زمان مناقصه در ماده ۲ برای ارزیابی شکلی، ماده ۱۲ برای ارزیابی کیفی مناقصه گران، ماده ۱۹ برای ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهادها و ماده ۲۰ برای ارزیابی مالی و برنده مناقصه، پیش بینی شده است. بدین جهت در این مقاله از سایت همیار مترور به توضیح انواع ارزیابی در مناقصات پرداخته و هرکدام را به تفصیل توضیح خواهیم داد.
عبارت است از بررسی کامل بودن اسناد و امضای آنها، غیرمشروط و خوانا بودن پیشنهاد قیمت. در واقع اولین گام از انواع ارزیابی در مناقصات را ارزیابی شکلی میتوان دانست، در ارزیابی شکلی، پیش از آنکه به جزئیات پیشنهاد پیمانکاران وارد شویم، ابتدا از کامل بودن مدارک، امضای صاحبان امضای مجاز، خوانا بودن پیشنهاد قیمت، عدم وجود هر نوع نقص در مدارک و سایر موارد مشابه، مطمئن می شوید.
مواردی که در این ارزیابی باید با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد عبارت اند از: ( برگرفته از کتاب شرح قانون برگزاری مناقصات – ابراهیم اسماعیلی هریسی)
در نظر داشته باشید، انجام فرآیند ارزیابی شکلی برای تمام مراحل مناقصه الزامی بوده و بایستی این اطمینان حاصل شود که از نظر شکلی تمام الزامات لازم برای اسناد و مدارک، رعایت گردیده است.
هنگام گشایش پیشنهاد، در صورتی که هر یک از پیشنهادها، از نظر شکلی دارای ایراد مطابق با توضیحات فوق الذکر و این ایراد توسط اعضای کمیسیون احراز گردد، به استناد جز ۴ بند ب ماده ۱۸ قانون برگزاری مناقصات، پیش از ورود به سایر مراحل، آن پیشنهاد کنار گذاشته خواهد و مردود اعلام می شود.
ارزیابی کیفی عبارت است از ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه‌گران که از سوی مناقصه‌گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی انجام میشود.
در واقع هدف از ارزیابی کیفی این است که آیا مناقصه گران، از صلاحیت لازم برای انجام کار برخوردار است یا خیر! اصلا مناقصه گر، تجربه و دانش لازم برای انجام کار را دارد یا خیر! و سوال مهم تر، آیا مناقصه گر از حسن سوابق مکفی برخوردار است یا خیر!!! نتیجتا در ارزیابی کیفی، مقصود ما بررسی صلاحیت و توانمندی مناقصه گران است.
در بند د از ماده ۹ قانون برگزاری مناقصات با عنوان فرآیند برگزاری مناقصات مقرر گردیده است: «ارزیابی کیفی مناقصه‌گران در صورت لزوم»، سوالی که مطرح میشود، بالاخره ارزیابی کیفی در تمام مناقصات اجباری است یا خیر؟
پاسخ این سوال را از ۲ دیدگاه مطرح می کنیم:
دیدگاه نخست: در ماده (۴) از آیین نامه ارزیابی کیفی مناقصه گران مقرر گردیده است: «ارزیابی کیفی مناقصه گران در مناقصات دو مرحله ای از سوی دستگاه مرکزی و یا به تشخیص وی برعهده کمیته فنی – بازرگانی و در مناقصات یک مرحله ای از سوی مناقصه گزار و یا به تشخیص وی برعهده کمیته فنی – بازرگانی می باشد. بدین استناد از صاحبنظران بر این باورند که ارزیابی کیفی در تمام مناقصات باید در نظر گرفته شود.
دیدگاه دوم: برخی نیز بر این عقیده هستند، به موجب بند (د) ماده ۹ قانون برگزاری مناقصات، ارزیابی کیفی مناقصه گران منوط به تعیین نوع مناقصه موضوع بند (ب) همان ماده است. لذا در تمام مناقصات ارزیابی کیفی مناقصه گران موضوعیت ندارد و ارزیابی کیفی ففط در مناقصات دو مرحله ای (اعم از عمومی و محدود) ضرورت دارد.
از نظر نگارنده، ارزیابی کیفی در تمام مناقصات الزامی است.
لازم به ذکر است در موارد زیر نیز نیاز به ارزیابی کیفی مناقصه گران نیست:
مطابق با (فصل سوم) از آیین نامه ارزیابی کیفی مناقصه گران، معیارهای عمومی ارزیابی کیفی در کارهای پیمانکاری به شرح زیر مقرر گردیده است:
نظام تضمين كيفيت براساس گواهينامه‌های تضمين كيفيت نظير سری ISO 9000 يا ساير گواهينامه‌های معتبر كيفيت تعيين مي‌شود. در موارد خاصي كه گواهينامه‌هاي تضمين كيفيت موجود نباشد، بايد با توافق كارفرما و مناقصه‌گر روشهايی نظير بيمه‌نامه يا بازرسی فنی حين ساخت پيش‌بينی شود. در این مرحله، نحوه تضمین کیفیت محصولات و گارانتی، نحوه تامین خدمات پس از فروش (وارانتی)، چگونگی نصب، بسته بندی، حمل و … پر اهمیت میباشد.
نکته مهم آنکه اگر مبلغ برآورد بیش از ۲۰ برابر نصاب معاملات متوسط باشد، نظام کیفیت و نحوه تضمین محصولات (گارانتی) و ظرفیت تولید نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
توصیه میشود مناقصه گزار، برای امتیاز دهی هر یک معیارهای ارزیابی کیفی که بالاتر به آن اشاره شد، از روش وزنی استفاده نماید: بدین صورت که برای تضمین کیفیت خدمات و محصولات، امتیاز ۵، توان مالی، امتیاز ۳۵، تجربه، امتیاز ۵۰، حسن سوابق، امتیاز ۱۰ و به همین ترتیب. نکته مهم آن است که معیار ارزیابی باید در اسناد مناقصه ذکر گردیده باشد. البته روش های دیگری برای امتیازدهی نیز وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها، فرآیندی است که در آن مشخصات، استانداردها، کارایی، دوام و ویژگی های فنی بازرگانی پیشنهادهای مناقصه گران بررسی، ارزیابی و پیشنهاد قابل قبول برگزیده می شوند.
برخلاف ارزیابی کیفی که تمرکز آن بر مناقصه گر بود، در ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها، تمرکز بر پیشنهاد مناقصه گران میباشد.
فرض نمایید بیمارستانی قصد یک دستگاه سونوگرافی جدید تهیه نماید، معیارهایی از جمله کیفیت تصویر، قابلیت و امکانات دستگاه، گواهی نامه ها و مجوزهای محصول، ساخت کشور و اعتبار برند، زمان تحویل، تطابق با فناوری های جدید و … از معیارهایی هست که برای مناقصه گزار بسیار پر اهمیت است. در چنین مناقصاتی، صرفا قیمت تعیین کننده برنده ی مناقصه نبوده، بلکه ممکن مناقصه گر با پیشنهادی که امتیاز بالاتری در مرحله ارزیابی فنی بازرگانی میگیرد، ولو اینکه مبلغ بالاتری نیز پیشنهاد داده است، برنده مناقصه شود.
در مناقصات دو مرحله ای، مناقصه گزار موظف است براساس معیارها و روش های اعلام شده در اسناد مناقصه، ارزیابی کیفی مناقصه گران و ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهادها را انجام و اعلام نماید. در نتیجه انجام ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهاد در مورد مناقصات دو مرحله ای، الزامی است.
در واقع در مناقصات عمومی دو مرحله، پس از بررسی ارزیابی شکلی و پس از آنکه نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها مشخص شد، در صورتی که مناقصه گر امتیاز لازم را اخذ نماید، پاکت (ج) یا همان پاکت قیمت توسط مناقصه گزار باز می شود، و با تاثیر دادن امتیاز اخذ شده از مرحله ارزیابی فنی بازرگانی، قیمت تراز شده مشخص شده و مناقصه گری که کمترین قیمت تراز شده را ارائه نماید، برنده مناقصه اعلام میشود.
البته در برخی از مناقصات یک مرحله ای نیز، ارزیابی فنی بازرگانی در نظر گرفته میشود، اما تاثیر آن در قیمت لحاظ نمیشود. در واقع در مناقصات یک مرحله ای، ارزیابی فنی بازرگانی در راستای رد یا قبول پیشنهادها استفاده میشود.
نکته طلایی و بسیار مهم آنکه، هرگونه ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها و تعیین نتایج آن، تنها پیش از گشودن پیشنهادهای قیمت مجاز است و در صورتی که مناقصه گر در ارزیابی فنی بازرگانی پذیرفته نشده و امتیاز لازم را کسب نکرده، پاکت پیشنهاد قیمت اش نباید باز گردد و پاکت قیمت به مناقصه گر بازگردانده می شود. بدیهی است در صورتی که حداقل امتیاز توسط مناقصه گر کسب گردیده باشد، امتیاز مربوط در نظر گرفته شده و سایر فرآیندهای مناقصه صورت میپذیرد.
ارزیابی مالی عبارت است از فرآیندی که در آن مناسبترین قیمت به شرح مندرج در ماده ۲۰ قانون برگزاری مناقصات، از بین پیشنهادهایی که از نظر فنی و بازرگانی پذیرفته شده اند، برگزیده میشود.
در واقع در ارزیابی مالی مشخص میشود آیا قیمت پیشنهادی ارائه شده توسط پیمانکار، متناسب ترین قیمت پیشنهادی است یا خیر! در نظر داشته باشید منظور از متناسب ترین قیمت، پایین تر قیمت پیشنهادی نیست، بلکه پیشنهادی است که در آن سه عامل قیمت، کیفیت و زمان به صورت توام و در حالت بهینه در نظر گرفته شده باشد.
در این خصوص ماده ۲۰ قانون برگزاری مناقصات مقرر کرده است: هنگام ارزیابی مالی، مناقصه‌گری که مناسبترین قیمت حائز شده باشد، به‌عنوان برنده اول اعلام خواهد شد و برنده دوم در صورتی اعلام میشود که تفاوت قیمت پیشنهادی وی با برنده اول، کمتر از مبلغ تضمین باشد.
روش ارزیابی مالی باید در اسناد مناقصه به صورت مشروح با ذکر نحوه تأثیرگذاری ارزیابی فنی بازرگانی بر قیمت اعلام شود.
نظر خود را بنویسید:
دیدگاه های کاربران
