احتمالا عبارت “Time is money” و یا معادل فارسی آن “زمان طلاست” در پروژه‌های ساختمانی به گوشتان خورده است. یکی از مهمترین دغدغه‌های صنعت ساخت، مخصوصا در کشور ما، زمان و یا به عبارتی اتمام پروژه در زمان تعیین شده آن می‌باشد. تمامی ذینفعان تلاش خود را می کنند تا پروژه های خود را به موقع بسازند و از هزینه های تاخیر جلوگیری کنند و در راستای این هدف، داشتن یک برنامه زمانبندی کامل و شناسایی اقسام مختلف آن حیاتی است.در یک برنامه زمانبندی، فعالیت‌های مختلفی وجود دارد که در دو دسته بحرانی و غیربحرانی (و گاها شبه بحرانی یا نزدیک بحرانی) تقسیم می‌شوند.
فعالیت‌های بحرانی آن دسته از فعالیت‌ها هستند که باید در زمان مقرر تکمیل شوند در غیر این صورت، کل پروژه بر این اساس به تأخیر می‌افتد. در مقابل فعالیت‌های غیر بحرانی آن‌هایی هستند که حاوی «شناوری» یا زمان اضافه‌ای هستند که برای تکمیل یک فعالیت علاوه بر مدت زمان تعیین‌شده اختصاص داده می‌شود.در این مقاله از سایت همیار مترور قصد داریم به مفهوم شناوری، شناسایی انواع آن و کاربرد آن‌ها در برنامه زمانبندی پروژه بپردازیم.
شناوری (float/slack) در مفهوم برنامه ریزی و کنترل پروژه، به معنی مدت زمانی است که یک فعالیت می تواند به تاخیر بیفتد بدون آنکه تاریخ تکمیل پروژه را دچار تاخیر کند. به عبارت دیگر هنگامی که شناوری وجود دارد، یک فعالیت ممکن است دیرتر از تاریخ شروع برنامه ریزی شده آن شروع شود و یا مدت زمان آن طولانی تر از مدت زمان برنامه ریزی شده آن باشد، اما باعث طولانی شدن مدت پروژه نشود، اما توجه داشته باشید، در صورتی که قید وجود داشته باشد، شناوری بی معنی می‌شود.
در نتیجه اگر گفته شود که یک فعالیت دارای شناوری صفر است، هرگونه تاخیر در آن فعالیت منجر به تاخیر متناظر با تاریخ تکمیل پروژه خواهد شد. (در واقع فعالیت یک فعالیت بحرانی است.)
نکته: در سالهای اخیر با توجه به تغییراتی که در سیستم پروژه ها و همچنین بهای سازمان برنامه و بودجه ی دفترهای فنی رخ داده است اهمیت کارشناس دفتر فنی به طرز بالایی افزایش یافته است؛ از همین رو بهتر است که با تکمیل توانایی هایتان به عنوان یک مهندس مترور تمام عیار آنچه که شرکت ها و بازار از شما انتظار دارند بدرخشید؛
«دوره جامع مترور حرفه ای» از موسسه ی همیار مترور میتواند شما را از 0 تا 100 یاری کند.
دو تعریف رایج برای شناوری، که به صورت متداول از آن‌ها استفاده می‌شود، شناوری کل و شناوری آزاد می‌باشند.
مقدار زمانی است که یک فعالیت میتواند به تاخیر بیفتد یا به زمان اجرای آن افزوده شود، بدون اینکه در کل زمان اجرای پروژه تاثیر بگذارد.
بر اساس تصویر شماره 1، فعالیت های A،B،C و E بر روی مسیر بحرانی برنامه زمانبندی پروژه هستند و با 1 روز تاخیر در انجام فعالیت های مذکور، پروژه با 1 روز تاخیر به اتمام خواهد رسید، اما فعالیت 2 دارای شناوری کل می‌باشد و به میزان مشخص شده میتواند بدون تغییر تاریخ تکمیل دیرتر از تاریخ برنامه ریزی شده آغاز شود و یا به طول بینجامد.(پیشنهاد مطالعه: دوره ی جامع حق الزحمه نظارت یکپارچه)
تصویر مفهوم شناوری کل
دو حالت وجود دارد که جواب آن‌ها با همدیگر یکسان می باشد :
TF = Late Start date – Early Start date
TF = Late Finish date – Early Finish date
شناوری کل= تاریخ شروع دیر فعالیت – تاریخ شروع زود فعالیت
شناوری کل= تاریخ پایان دیر فعالیت-تاریخ پایان دیر فعالیت
مقدار زمانی است که یک فعالیت میتواند به تاخیر بیفتد بدون آنکه زودترین زمان شروع فعالیت پس نیاز خودش را دچار تاخیر کند یا به عبارتی بدون آن که بر مقدار شناوری فعالیت های بعدی خود تاثیر بگذارد.
بر اساس تصویر شماره 2، فعالیت های 1 و2 بر روی مسیر بحرانی برنامه زمانبندی پروژه هستند و فعالیت D دارای شناوری آزاد می‌باشد و به میزان مشخص شده میتواند بدون تغییر تاریخ تکمیل و بدون تغییر میزان شناوری فعالیت E، دیرتر از تاریخ برنامه ریزی شده آغاز شود یا به طول بینجامد.(پیشنهاد مطالعه: دوره جامع دستورالعمل جبران افزایش نرخ ارز)
تصویر مفهوم شناوری آزاد
FF = ES of next Activity – EF of current Activity
شناوری آزاد=تاریخ شروع زود فعالیت بعدی- اتمام زود فعالیت مورد نظر
مقدار زمانی که یک فعالیت میتواند به تاخیر افتد یا به زمان اجرای آن افزوده شود بدون آنکه بر شناوری فعالیت های قبل و بعد از خود تاثیر بگذارد، به این معنی که تاریخ شروع زود فعالیت بعدی و تاریخ اتمام دیر فعالیت قبلی خود را تغییر ندهد.
فعالیت قبلی در دیرترین تاریخ اتمام خود به پایان برسد و فعالیت بعدی نیز در زودترین تاریخ شروع خود آغاز شود و با این حال فعالیت فعلی، دارای شناوری باشد.
نکته: به عنوان کارشناس دفترفنی، برای تهیه برآورد هزینه اجرای کار پروژه، تهیه اسناد مالی مناقصه توسط کارفرما، تهیه آنالیزبها و پیشنهاد قیمت توسط پیمانکار، تهیه صورت وضعیت های کارکرد و تعدیل و همچنین انجام امور روزمره دفترفنی در کارگاه لازم است که به نرم افزارهای اکسل – تدکار – تکسا – تدبیر مسلط باشید.
موسسه ی همیار مترور با ارائه ی «دوره جامع نرم افزارهای متره و برآورد» در تلاش است که سطح کیفی شما را به عنوان یک کارشناس دفتر فنی افزایش بدهد.
IF = ES of next Activity – EF of current Activity-Duration of current Activity
شناوری مستقل=تاریخ شروع زود فعالیت بعدی- اتمام زود فعالیت مورد نظر-مدت زمان فعالیت مورد نظر
مقدار زمانی است که اگر صرف شود، شناوری فعالیت های بعدی کاهش خواهد یافت.
IF = TF of current Activity – FF of current Activity
شناوری تداخلی= شناوری کل فعالیت – شناوری آزاد فعالیت
مقدار زمانی است که تاریخ پایان طولانی ترین مسیر برنامه زمانبندی پروژه میتواند به تاخیر افتد (طولانی تر شود یا به تاریخ بعدتر منتقل گردد)، بدون آنکه بر بر تاریخ تکمیل قراردادی پروژه تاثیر بگذارد. این نوع شناوری تنها زمانی وجود دارد که تکمیل اولیه زودتر از “تاریخ تکمیل قرارداد” باشد. فاصله زمانی بین دو تاریخ مذکور، همان شناوری نهایی می‌باشد.
معیاری از میزان عقب بودن فعالیت از برنامه زمانبندی پروژه، در نقطه خاصی از زمان است و یا در حالتی که فعالیت‌ها به تاریخی زودتر از تاریخ اصلی خود محدوده شده باشند (وجود قیود در برنامه زمانبندی).
اهمیت شناوری منفی زمانی مشخص می‌شود که برای مثال در پروژه‌ای تاریخ اتمام بسیار حائز اهمیت است و به همین خاطر در برنامه زمانبندی قید پایان درنظر گرفته می‌شود، در صورت بروز و شناسایی تاخیر، دستگاه کارفرما، پیمانکار را ملزم به ارائه برنامه زمانبندی جبرانی می‌کند، و پیمانکار در هنگام تهیه برنامه زمانبندی جبرانی، تمام شناوری‌های منفی را صفر می‌کند و این مسئله یک اشتباه رایج است، چرا که بعد از تهیه برنامه زمانبندی، فعالیت‌های با شناوری منفی دیگر قابل تشخیص نخواهند بود و با توجه به اینکه باید نسبت به سایر فعالیت ها با شناوری صفر ارجحیت داده شوند، برنامه‌ها به این شکل پیش نمی‌روند.
با شناسایی و کنترل شناوری کل و تفکیک فعالیت های بحرانی و شبه بحرانی از فعالیت‌های دارای شناوری می‌توان از وقوع تاخیرات آتی جلوگیری کرد و هشدارهای مربوطه را به موقع به طرفین قرارداد اعلام نمود. همچنین شناسایی شناوری در تخصیص منابع میتواند بسیار مفید باشد، بطوری که به فعالیت‌هایی با شناوری کمتر الویت داده شود و هنگامی که شناوری بر روی فعالیت های غیر بحرانی شناسایی می‌شود، میتواند برای تسطیح یا هموارسازی منابع مورد استفاده واقع شود.
با در نظر گرفتن شناوری برای برنامه های زمانبندی، احتمال وقوع تاخیرات رو کاهش خواهیم داد و یکی از مهمترین دلایل وجود شناوری، انعطاف برنامه زمانبندی می‌باشد.با درک اینکه شناوری دارایی ارزشمندی است، این سوال پیش می‌آید که کدام یک از طرفین قرارداد حق کنترل یا استفاده از شناوری را دارند؟
در مقالات بعدی به مقوله “مالکیت شناوری” با توجه به الزامات قراردادی و در غیاب زبان قراردادی مشترک، سه استدلال رایج از مالکیت شناوری و مزایا و معایب هر دیدگاه، انواع دعاوی درخصوص شناوری و و راهکارهای کلیدی در تهیه قراردادهاخواهیم پرداخت .
موضوع قرارداد در پروژه های عمرانی، موضوع بنیادی و حائز به اهمیت برای ارکان مثلث پروژه (کارفرما،پیمانکار و مشاور) می باشد. تهیه اسناد قرارداد در زمان مناقصه توسط مشاور و کارفرما و بررسی همان اسناد توسط پیمانکار، در موفقیت و پیشبرد پروژه های عمرانی بسیار موثر است.
از این رو قراردادها میتواند مسائل حیاتی ای برای طرفین پیمان به شمار آید؛ موسسه ی همیار مترور مفتخر است که با ارائه ی یک پکیج جامع با عنوان «دوره جامع امور قراردادها» شما را در این زمینه یاری کند.
نظر خود را بنویسید:
دیدگاه های کاربران
