شناخت فهرست بها و استفاده از پروژه های عمرانی یکی از موضوعات مهم و کاربردی برای مهندسان می باشد. همانطور که می دانید در اکثر پروژه های عمرانی کشور علی الخصوص در پروژه های دولتی برای این که کارفرما، برآورد هزینه اجرای کار را تعیین نماید، از فهرست بها استفاده می نماید و حتی در حین اجرای پروژه نیز در بسیاری از پروژه ها، پرداخت صورت وضعیت های پیمانکار از طریق فهرست بها صورت می پذیرد. در نتیجه شناخت فهرست بها، انواع آن، روش های یادگیری و تسلط بر فهرست بها برای هر مهندسی حائز به اهمیت است و بسیاری از شرکت های پیمانکاری، مهندسان مشاور و سازمان های کارفرمایی به افرادی که بر فهرست بها به طور کامل مسلط باشند، توجه ویژه ای دارند.
در این مقاله از وبسایت همیار مترور به طور مفصل و کامل ساختار فهرست بها و علی الخصوص فهرست بهای رشته ابنیه، را بررسی خواهیم کرد.
بر خلاف عموم که تصور می کنند، فهرست بها دفترچه ای است که در آن اقلام مختلف اجرای ساختمان لیست شده و برای هر یک از عملیات های اجرایی، قیمت تعیین شده است، بهتر است بدانید فهرست بها یک بخشنامه لازم الاجرا است. این بخشنامه به طور هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ می گردد، تا برآورد هزینه اجرای کار پروژه ها از طریق آن صورت پذیرد. در پروژه های دولتی و یا پروژه هایی که بودجه آن ها از محل اعتبارات عمرانی دولت و یا وجوه عمومی تامین می شود، استفاده از فهرست بها اجباری است. بسیاری از پروژه های سدسازی، راهسازی، تونل، مترو،خطوط انتقال آب و گاز و برق و … در کشور با استفاده از فهرست بها برآورد می شوند.
اما اگر بخواهیم به بیان ساده تری فهرست بها را تعریف کنیم، فهرست بها در واقع همان سندی است که در آن هزینه هر یک از عملیات های اجرایی ساختمان از مرحله تخریب، خاکبرداری، قالب بندی، آرماتوربندی،بتن ریزی و … قید گردیده است و قبل از مناقصه، با استفاده از آن، توسط واحد تهیه کننده برآورد یا مهندس مشاور، برآورد هزینه اجرای پروژه مشخص می شود.
همانطور که در مطلب بالا اشاره شد، یکی از کاربرد های اصلی فهرست بها، تعیین برآورد هزینه اجرای کار پروزه است، اما به طور کلی فهرست بها در دو زمان کاربرد دارد؛
در زمان مناقصه، پس از تهیه نقشه ها و تعیین مشخصات فنی پروژه توسط مهندس مشاور، برای آن که برآورد هزینه اجرای کار پروژه مشخص شود، از فهرست بها استفاده می شود.
پیمانکاران پس شرکت در مناقصه و برنده شدن در مناقصه، به صورت ماهانه صورت وضعیت کارکرد را باید تهیه نمایند تا مقدار کار انجام شده توسط پیمانکار مشخص گردد و هزینه های آن توسط کارفرما پرداخت شود. در این مرحله صورت وضعیت کارکرد براساس ردیف های فهرست بها تنظیم شده و پس از اعمال ضرایب مختلف، مبلغ صورت وضعیت کارکرد مشخص می شود.
در نظر داشته باشد، فهرست بها در رسته ها و رشته های مختلف ابلاغ می گردد، برای مثال برای کارهای راهسازی، فهرست بهای رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه وجود دارد، در کارهای ساختمانی فهرست بهای رشته ابنیه، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی وجود دارد. در جدول زیر رسته ها و رشته های فهرست بها، تعیین گردیده است.
شاید جالب باشه بدانید، اولین فهرست بهایی که در کشور ابلاغ شد، برای سال ۱۳۵۰ بود، البته ساختار فهرست بهای سال ۱۳۵۰ با فهرست بهای کنونی بسیار متفاوت است.
در دهه ۵۰، در سال های ۱۳۵۵ الی ۱۳۵۷ و ۱۳۵۹ فهرست بها ابلاغ گردید.
در دهه ۶۰، فهرست بها در سال ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ ابلاغ گردید.
در دهه ۷۰، فهرست بها در سال ۱۳۷۰ و ۱۳۷۷ و ۱۳۷۹ ابلاغ گردید. پیکره اصلی فهرست بهای کنونی را می توان منشا گرفته از فهرست های بها سال ۱۳۷۰ دانست.
در دهه ۸۰، در سال های ۱۳۸۰ الی ۱۳۸۸ فهرست بها ابلاغ گردید و پس از به مدت ۳ سال یعنی سال های ۱۳۸۹، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، فهرست بها ابلاغ نشد.
در دهه ۹۰، به طور منظم از سال ۱۳۹۲ تاکنون که سال ۱۴۰۲ است، فهرست بها ابلاغ گردید. بسیاری از فهرست های بهای جدید در رسته ها و رشته های مختلف، در دهه ۹۰ تدوین و ابلاغ گردیده اند.
اصولا تمامی فهرست های بها ساختاری مشابه یکدیگر دارند که شامل دستورالعمل کاربرد، کلیات فهرست بها، فصول مختلف شامل مقدمه فصل (الزامات عمومی و الزامات گروه های هر فصل) و پیوست های فهرست بها می باشد.
در دستورالعمل کاربرد فهرست بها، توضیحاتی کلی در خصوص ساختار فهرست بها، شناخت انواع ردیف ها در فهرست بها (ردیف های پایه، ردیف های ستاره دار)، روش تهیه برآورد هزینه اجرای کار توسط کارفرما، انتخاب ضرایب از جمله ضریب بالاسری، ضریب منطقه ای، ضریب طبقات و … و هرگونه توضیحات و نکاتی که در خصوص فهرست بها رشته مربوط لازم است، پیش بینی میگردد. در نظر داشته باشید در هر یک از رشته های فهرست بها، این توضیحات متفاوت است اما مطالب مشترک نیز وجود دارد.
بخشی از دستورالعمل کاربرد فهرست بهای رشته ابنیه
در این کلیات فهرست بها در خصوص چگونگی پرداخت هر کدام از ردیف های فهرست بها، هزینه های پیش بینی شده در فهرست بها، چگونگی پرداخت ضرایب فهرست بها، نشریات، دستورالعمل ها، استاندارد و هرگونه مشخصات فنی مربوط به ردیف های فهرست بها، نحوه محاسبه هزینه های حمل، چگونگی تهیه و تنظیم و رسیدگی به صورت جلسات عملیات های اجرایی و … و سایر نکات مهم پیرو همان فهرست بها، توضیحاتی ارائه میگردد. در نظر داشته باشید در هر یک از رشته های فهرست بها، این توضیحات متفاوت است اما مطالب مشترک نیز وجود دارد.
بخشی از کلیات فهرست بهای رشته ابنیه
هر یک از فهرست های بها، دارای فصول مختلف هستند، اساسا فصل های مختلف فهرست بها برپایه عملیات های اجرایی تقسیم بندی می شود. برای مثال فهرست بهای رشته ابنیه که دارای ۲۹ فصل است، فصل اول آن با عنوان عملیات تخریب و برچیدن، فصل دوم، عملیات خاکی با دست، فصل سوم عملیات خاکی با ماشین و …. فصل هفتم کارهای فولادی با میلگرد، فصل هشتم بتن درجا و …. و فصل بیست و نهم فهرست بهای رشته ابنیه کارهای دستمزدی است.
در سایر فهرست های بها نیز، فصل های مختلفی پیش بینی شده که در هر فصل عملیات های اجرایی مرتبط در نظر گرفته شده است.
فصل های فهرست بها دارای توضیحاتی در مقدمه است که به آن اصطلاحا مقدمه فصول می گوییم. در مقدمه فصول فهرست بها توضیحات، شفاف سازی ها و هرگونه نکات مربوط به روش اجرا، مشخصات فنی مصالح، هزینه های در نظر گرفته شده برای عملیات های اجرایی، نحوه پرداخت هر کدام از ردیف ها و … به همراه سایر اطلاعاتی که به جهت شفاف سازی فصل مورد نیاز است، در نظر گرفته شده است.
در نظر داشته باشید براساس آخرین تغییرات در برخی از فهرست های بها از جمله فهرست بهای رشته ابنیه، مقدمه فصل شامل الزامات عمومی و الزامات گروه های مختلف آن فصل می باشد که الزامات عمومی شامل توضیحاتی در خصوص کلیات آن فصل است و الزامات گروه های مختلف، برای هر یک از گروه های هر فصل، توضیحاتی را در نظر گرفته است.
الزامات عمومی فصل هشتم در فهرست بهای رشته ابنیه
الزامات گروه ۳ از فصل هشتم در فهرست بهای رشته ابنیه
همچنین هر یک از فصل های فهرست بها، دارای ردیف های مختلفی متناسب با عنوان همان فصل هستند. برای مثال فصل هشتم فهرست بهای رشته ابنیه، عنوانش بتن درجا است، ردیف های این فصل نیز در خصوص أنواع بتن شامل بتن مگر، بتن غیرسازی ای، بتن سازه ای در رده های مختلف، کف سازی با پوکه معدنی و … در نظر گرفته شده است.
برخی از ردیف های فصل هشتم فهرست بهای رشته ابنیه
پیوست های فهرست بها در اکثر فهرست های بها یکسان است و پیوست های فهرست بها شامل موارد زیر است:
در این پیوست پیرو موضوع مصالح پای کار مفصل صحبت شده است. اگر تمایل دارید در خصوص مصالح پای کار، اطلاعات جامعی بدست آوردید، مقاله زیر از وبسایت همیار مترور را مطالعه نمایید. لطفا برای خواندن مقاله روی تصویر زیر کلیک نمایید:
همانطور که می دانید، انجام کار در طبقات همکف و زیرهمکف ارزان تر از انجام کار در طبقه دهم یا بیستم و یا منفی پنج است، قیمت های فهرست بها نیز برای انجام کار در. طبقه همکف و در طبقه زیر همکف است، لذا به جهت جبران هزینه های ناشی از حمل مصالح به طبقات، افت مصالح ناشی از حمل آن به طبقات و همچنین سختی اجرای کار در طبقات بالاتر از همکف و پایین تر از طبقه زیر همکف، ضریب طبقات بایستی محاسبه و پرداخت شود.
در پیوست شرح اقلام هزینه های بالاسری، پیرو هزینه های بالاسری توضیحات مفصلی ارائه شده است. اگر تمایل دارید در خصوص هزینه های بالاسری، اطلاعات جامعی بدست آوردید، مقاله زیر از وبسایت همیار مترور را مطالعه نمایید. لطفا برای خواندن مقاله روی تصویر زیر کلیک نمایید:
قیمت های درج شده در فهرست بها، برمبنای قیمت نیروی انسانی، ماشین آلات، مصالح و حمل، با امکان دسترسی آسان به مصالح و خدمات می باشد. بنابراین جهت جبران هزینه های مضاعف برپایه توزیع امکانات زیربنایی، شرایط آب و هوایی در سطح کشور، شرایط جغرافیایی، نیروی انسانی و بعد مسافت از مراکز اصلی، ضریب منطقه‌ای در نظر گرفته شده است. اگر تمایل دارید در خصوص ضریب منطقه ای، اطلاعات جامعی بدست آوردید، مقاله زیر از وبسایت همیار مترور را مطالعه نمایید: لطفا برای خواندن مقاله روی تصویر زیر کلیک نمایید :
در پیوست پنج فهرست بها که با عنوان دستورالعمل تجهیز و برچیدن کارگاه شناخته می شود، در خصوص نحوه تجهیزکارگاه و تسهیلات مربوط به تجهیز کارگاه در طول مدت اجرای کار پرداخته شده است، علاوه بر آن نحوه برآورد هزینه های تجهیز و برچیدن کارگاه به همراه نحوه پرداخت آن به پیمانکار به طور مفصل، توضیحات ارائه گشته است.
همانطور که می دانید در حین اجرای کار، ممکن است کارهای جدیدی به پیمانکار ابلاغ شود، در پیوست شش فهرست بها با عنوان کارهای جدید در خصوص نحوه پرداخت این هزینه ها و ضوابط مربوط، توضیحات ارائه گردیده است.
قیمت های فهرست بها برای سه ماهه چهارم سال قبل از ابلاغ فهرست بهاست.
در واقع اگر یک سال دارای 4 سه ماهه (4 فصل – هر فصل دارای 3 ماه) باشد، قیمت های فهرست بها برای سه ماه چهارم سال قبل از ابلاغ فهرست بهاست یا زمستان سال قبل از ابلاغ فهرست بهاست.به بیان دیگر قیمت های مندرج در فهرست بهای رشته ابنیه سال ۱۴۰۲، توسط سازمان برنامه و بودجه در زمستان سال ۱۴۰۱، استعلام گرفته شده و در فهرست بها پیش بینی شده است.
نقطه تمایز یک کارشناس حرفه ای در دفترفنی نسبت به کارشناسان معمولی، تسلط کامل و دقیق بر فهرست بها است، چراکه ریال به ریال پروژه وابسته به فهرست بهاست. در مقاله زیر از وبسایت همیار مترور قصد داریم به نکاتی بپردازیم که شما با تسلط بر آن ها، میتوانید به طور کامل بر فهرست بها مسلط شوید :
نظر خود را بنویسید:
دیدگاه های کاربران
