در فصل نهم از فهرست بهای رشته ابنیه در ردیف های پیچ و مهره در فهرست بها ، انواع پیچ و مهره برای استفاده در سازه های فولادی، سازه های صنعتی، سازه فضاکار و … پیش بینی گردیده است. با توجه به اهمیت ردیف های پیچ و مهره در تهیه برآورد و صورت وضعیت، در این مقاله قصد داریم، در خصوص ردیف های پیچ و مهره معمولی، پر مقاومت و پرمقاومت TC Bolt، پیچ و مهره خاص، توضیحات مفصلی را خدمت شما مهندسان عزیز، ارائه دهیم.
در فصل نهم از فهرست بهای رشته ابنیه، ۳ نوع پیچ و مهره به شرح زیر پیش بینی گردیده است:
این نوع پیچ از فولاد نرمه با کربن کم ساخته شده که عمدتا در سازه های سبک، خرپاها کوچک، لاپه ها و… استفاده می شود.
این نوع پیچ از فولاد با کربن متوسط ساخته شده که عمدتا در انواع اتصالات از جمله اتصالات اصطکاکی استفاده می شود.
این نوع پیچ و مهره نیز از دسته پیچ و مهره پرمقاومت بوده و جز فناوری های نوین به شمار می آید، تفاوت اصلی پیچ و مهره TC Bolt با پیچ و مهره پرمقاومت این است که TC Bolt برای اعمال گشتاور معین، نیاز به ابزار ترک متر ندارد. در ادامه با توضیحات مفصل تر، جزئیات این نوع پیچ و مهره را توضیح خواهیم داد.
انواع پیچ و مهره در فهرست بها
پیچ و مهره های موجود یا تولید شده در کشور، براساس استانداردهای ASTM یا ISO نام گذاری می شوند، در تصویر زیر انواع پیچ و مهره معمولی و پرمقاومت را مطابق با نام گذاری براساس استانداردهای یاد شده،َ مشاهده می کنید.
مشخصات پیچ های تولیدی یا موجود در ایران
تصویر پیچ پرمقاومت A490 و A325 مطابق با استاندارد ASTM
تصویر پیچ پرمقاومت 8.8 مطابق با استاندارد ISO
تصویر پیچ پرمقاومت 10.9 مطابق با استاندارد ISO
بند ۱۰-۲ از فصل نهم فهرست بها، به دسته بندی پیچ و مهره و نام گذاری آن ها در استانداردهای بین المللی می پردازد.
برای پیچ و مهره معمولی، مانند رده های ۶/۴ یا ۶/۵ را پیش بینی نموده است. نکته مهم آن که، واژه مانند برای ما حائز به اهمیت بوده چراکه، باتوجه به این کلمه، در واقع فهرست بها، برخی از انواع پیچ و مهره معمولی را مثال زده است، اما باتوجه به نکاتی که بالاتر اشاره کردیم، پیچ و مهره معمولی از نوع ۸/۴ یا ۸/۵ و یا ۸/۶ نیز موجود است که ممکن است مطابق با مشخصات فنی، پیچ های مذکور مورد استفاده قرار گیرد. نتیجتا انواع پیچ و مهره معمولی، از طریق ردیف ۰۹۱۰۰۱ قابل پرداخت است.
این موضوع در خصوص پیچ و مهره پر مقاومت نیز حاکم است، چراکه علاوه بر پیچ و مهره پر مقاومت از رده ۸/۸ یا ۹/۱۰، پیچ و مهره پر مقاومت از رده ۹/۱۲ نیز موجود است. از این رو، انواع پیچ و مهره پر مقاومت، از طریق ردیف های ۰۹۱۰۰۲ و ۰۹۱۰۰۳ قابل پرداخت است.
در انتهای بند ۲-۱۰ جمله «رده های مقاومتی متناظر در استانداردهای ملی ایران، ISO و سایر استانداردهای معتبر بین المللی، حسب مورد….» قید گردیده است. منظور نظر از این جمله آن است که، اگر فرضا پیچ و مهره معمولی در استاندارد ISO با رده های، ۶/۴ یا ۶/۵ نام گذاری شده است، ممکن است همین پیچ و مهره معمولی در استاندارد دیگری همانند ASTM، ممکن است نام گذاری دیگری داشته باشد، از این رو به واسطه نام گذاری متفاوت، تفاوتی در نحوه پرداخت ایجاد نمی گردد.
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، اصلی ترین تفاوت TC Bolt با پیچ و مهره پرمقاومت عادی، این است که TC Bolt ها برای اعمال گشتاور معین، نیاز به ابزار ترک متر ندارد.
همانطور که می دانید برای نصب و بستن پیچ و مهره، با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله ترک متر، با چرخاندن پیچ، نیرویی را به پیچ وارد می نمایند که به آن، نیروی گشتاور پیچ و مهره می گویند. میزان گشتاور وارده به پیچ بدین خاطر حائز به اهمیت است که اگر میزان این نیرو، کمتر از میزان مورد نیاز باشد، پیچ و مهره به درستی محکم نگردیده و اگر میزان این نیرو، بیش از میزان مورد نیاز باشد، باعث هرز شدن پیچ و مهره می گردد.(پیشنهاد مطالعه: دوره جامع امور قراردادها!)
در پیچ و مهره پر مقاومت عادی، نیروی گشتاور توسط ابزاری به نام ترک متر یا ابزارهای مشابه همانند آچار برقی و … ایجاد می گردد.
اعمال نیروی گشتاور در پیچ و مهره
اعمال نیروی گشتاور در پیچ و مهره
استفاده از ترک متر باتوجه به این که نیروی انسانی در آن دخالت دارد، ممکن است سبب بروز مشکلاتی شود، از این رو در سال های اخیر، TC Bolt ها یا پیچ های هوشمند و یا پیچ هایی که برای بستن آن نیاز به ترک متر نیست، تولید گردید.(پیشنهاد مطالعه: دوره جامع نرم افزارهای متره و برآورد)
پیچ و مهره از نوع TC Bolt، دارای یک زائده در انتهای پیچ است که پس از سفت شدن پیچ، زائده از انتهای پیچ جدا شده و مشخص می گردد، پیش تنیدگی لازم در پیچ، ایجاد گردیده است.
پیچ و مهره TC Bolt و زائده مربوط
اجرای TC Bolt در اسکلت فولادی
انواع پیچ و مهره در فهرست بها
مطابق با توضیحات و تصویر فوق، با انواع پیچ و مهره متعارف و ردیف های آن در فهرست بهای رشته ابنیه آشنا شدیم، در فهرست بهای رشته ابنیه علاوه بر پیچ و مهره های یادشده، یک نوع پیچ و مهره دیگر با عنوان «پیچ های به شکل خاص غیر استاندارد» نیز پیش بینی گردیده است.
ردیف ۰۹۱۰۰۴ از فهرست بهای رشته ابنیه «پیچ و مهره شکل خاص غیر استاندارد»
این نوع پیچ، نوعی پیچ پر مقاومت است و از انواع مهم آن به پیچ سوراخ دار که در اتصالات سازه فضاکار کاربرد دارد، می توان استفاده نمود.
پیچ سوراخ دار برای اتصالات سازه فضاکار
یکی از سوالات رایجی که برای بسیاری از مهندسان مطرح می شود، این است که ردیف های پیچ و مهره در فهرست بها در چه مواقعی قابل پرداخت است؟
بند ۸ الزامات عمومی از فصل ۹ فهرست بهای رشته ابنیه
یکی از محل های پرداخت بهای پیچ و مهره مربوط به بند ۸ و بند ۸-۲ الزامات عمومی فصل ۹ می باشد که البته کاربرد این بند در پروژه ها بسیار کم است. اما به طور متداول، بهای پیچ و مهره در پروژه ها، باتوجه به مثال زیر قابل پرداخت است.
بند ۹ الزامات عمومی از فصل ۹ فهرست بهای رشته ابنیه
به مثال زیر دقت نمایید.
ردیف ۰۹۰۱۰۶ مربوط به ستون از ورق
ردیف ۰۹۰۲۳۴ مربوط به تیر ورق
تصویر مربوط به بند ۹ الزامات عمومی فصل ۹ فهرست بها
اتصال آن ها (اتصال تیر به ستون) در ردیف ها به طریق جوش کاری پیش بینی گردیده است!
بله مطابق با بند ۱-۱-۴ الزامات گروه ۱ از فصل ۹ فهرست بها، اتصال تیر به ستون به طریق جوشی، در بهای ردیف های فهرست بها لحاظ گردیده است.
بند ۱-۱-۴ الزامات گروه ۱ از فصل ۹ فهرست بها
در ادامه عنوان می نماید، در صورتی که به جای جوش از پیچ و مهره معمولی یا پرمقاومت استفاده شود، یعنی اتصال از نوع پیچ و مهره در نقشه ها پیش بینی گردیده باشد، بهای پیچ و مهره از ردیف های ۰۹۱۰۰۱ تا ۰۹۱۰۰۳ قابل پرداخت است.
نمونه اتصالی که بهای پیچ و مهره قابل پرداخت به شرح تصویر زیر است:
اتصال تیر به ستون با پیچ و مهره
مقاله فوق برای آشنایی و تسلط شما مهندسان عزیز، در خصوص ردیف های پیچ و مهره در فهرست بهای رشته ابنیه تالیف و گردآوری گردیده است. امیدواریم مطالب یادشده مورد استفاده شما عزیزان برای تهیه برآورد هزینه اجرای کار و یا تهیه صورت وضعیت قرار گیرد. نظرات شما را می خوانیم و قوت قلب ماست.
نظر خود را بنویسید:
دیدگاه های کاربران
