صورت وضعیت نویسی بخش 1 : صورت وضعیت در پروژه های عمرانی سندی برای پرداخت کارکردهای پیمانکاران میباشد، در واقع پیمانکار هر عملیات اجرایی را که در پروژه انجام می دهد، در نهایت برای دریافت مبالغ مربوط به آن ها، بایستی صورت وضعیت را تهیه کرده تا مراحل رسیدگی و ابلاغ آن توسط نظارت مقیم، مشاور و کارفرما صورت پذیرد و در نهایت پرداخت ها به پیمانکار انجام شود. در این مطلب از سایت همیار مترور همراه ما باشید
به طور کلی صورت وضعیت ها به ۳ نوع زیر تقسیم می شوند؛
ما در چند رشته مقاله قصد داریم، به طور مفصل و کاربردی در خصوص اصول تهیه و تنظیم صورت وضعیت های کارکرد و مراحل رسیدگی و ابلاغ آن، ضرایب صورت وضعیت نویسی و … توضیحات جامعی را در اختیار شما مهندسان قرار دهیم. البته یک دوره صورت وضعیت نویسی جامع به ارزش ۱ میلیون تومان، به صورت هدیه، در انتهای مقاله از مجموعه همیار مترور تقدیم شما خواهد شد.
در معنای عام کلمه صورت وضعیت نویسی سندی است که تعیین مینماید، کارکردهای پیمانکار در پروژه به چه مقدار میباشد و براساس کارکردهای پیمانکار، مطالبات قابل پرداخت به پیمانکار مشخص میگردد.
در نگاهی ساده تر می توان کاربرد صورت وضعیت ها را به شرح ذیل توضیح داد؛
پس از برگزاری مناقصه و تعیین برنده مناقصه، برنده مناقصه که پیمانکار پروژه تلقی می شود، شروع به تحویل کارگاه و انجام عملیات های مختلف در پروژه می کند؛ فرض می کنیم که عملیات هایی همچون خاکبرداری، پایدارسازی گود، قالب بندی بتن مگر، بتن ریزی بتن مگر، آرماتور بندی فونداسیون و ….، مجموعه فعالیت هایی می‌باشند که پیمانکار طی یک ماه در پروژه انجام داده است، در آخر هر ماه، پیمانکار، وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ را که طبق نقشه های جهت اجرا، دستورکارها و صورت مجلس هاست، اندازه گیری می نماید، مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین می کند، سپس مبلغ صورت وضعیت مربوط را محاسبه و تسلیم مهندس ناظر مقیم مینماید. مهندس ناظر نماینده مهندس مشاور در کارگاه می باشد که به آن ناظر مقیم نیز گفته میشود.
پس از آن مهندس ناظر و مهندس مشاور صورت وضعیت پیمانکار را از نظر تطبیق با اسناد و مدارک پیمان (نقشه‌ها، دستورکارها و صورت مجلس ها) کنترل کرده و در صورتی که نیاز به اصلاح باشد، با تعیین دلیل به پیمانکار اطلاع رسانی می کند. در نهایت مدت زمان رسیدگی مهندس ناظر و مشاور حداکثر ۱۰ روز از تاریخ دریافت صورت وضعیت بوده و نهایتا صورت وضعیت مزبور به کارفرما ارسال گردیده و کارفرما نیز طی مهلت ۱۰ روز بایستی مراحل رسیدگی نهایی، ابلاغ و پرداخت مبلغ مربوط را انجام دهد.
صورت‌وضعیت‌ها براساس شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) به 3 دسته ذیل تقسیم بندی میشوند.
در ادامه به طور مفصل به توضیح هرکدام از صورت وضعیت ها فوق، می پردازیم.
به استناد ماده 37 شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) مقادیر مندرج در صورت وضعیت های موقت و پرداخت هایی که از بابت آن ها بعمل میآید جنبه موقت و علی الحساب دارد، به واسطه این موضوع از آن ها با نام صورت وضعیت موقت یاد میشود.
پیمانکاران به طور معمول و عرف در پایان هر ماه (30 روز)، مقادیر کارکرد خود را متره کرده و براساس آن، صورت وضعیت موقت مربوط به آن ماه را تهیه و تنظیم مینماید.
پرسش: آیا می توان دوره تسلیم صورت وضعیت که براساس شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) یک ماهه فرض گردیده است، هر 2 ماه یکبار، یا هر 3 ماه یکبار در نظر گرفته شده و از سمت پیمانکار ارائه شود؟
ماهیت ماده 37 شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311) در خصوص صورت وضعیت ها که عنوان می نماید در پایان هر ماه، صورت وضعیت ارائه گردد، یک توصیه میباشد و در صورتی که پیمانکار نیاز به نقدینگی نداشته باشد، می تواند هر 2 ماه یکبار نیز صورت وضعیت ارائه دهد، اما مهمترین مسئله این است که تا زمانی که صورت وضعیتی ارائه ننماید، پرداختی از سمت کارفرما انجام نخواهد شد.
صورت وضعیت ماقبل قطعی، تفاوتی با صورت وضعیت های موقت دیگر ندارد و به نوعی یک صورت وضعیت موقت محسوب میشود، اما با این تفاوت که همانطور که از نام این صورت وضعیت پیداست، صورت وضعیت ماقبل قطعی، آخرین صورت وضعیت موقت قبل ازا ارائه صورت وضعیت قطعی است، بدین خاطر علاوه بر صورت وضعیت ماقبل قطعی، آخرین صورت وضعیت موقت نیز به آن، گفته میشود.
البته یکی دیگر از تفاوت های صورت وضعیت ماقبل قطعی با صورت وضعیت های موقت این است که در صورت وضعیت ماقبل قطعی، مصالح پای کار نباید لحاظ شود.
صورت وضعیت ماقبل قطعی، کاربردی بسیار مهم و حیاتی برای پیمانکار دارد؛
با عنایت به تبصره 1 ماده 34 نشریه 4311 – تضمین انجام تعهدات
حداکثر تا 1 ماه پس از تحویل موقت، آخرین صورت وضعیت موقت طبق ماده 37 شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311)، بدون منظور داشتن مصالح پای کار تنظیم می شود. هرگاه براساس این صورت وضعیت، پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او از نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات بی درنگ آزاد می شود. نتیجتا یکی از کاربردهای صورت وضعیت ماقبل قطعی، آزاد کردن ضمانت نامه انجام تعهدات پیمانکار است.
موقع امضای پیمان، پیمانکار برای اینکه تعهد نماید اصل کار را به نتیجه میرساند و تعهد نماید که پروژه را به بهرهبرداری می رساند، ضمانت نامه ای معادل 5 درصد مبلغ اولیه پیمان (مبلغ پیشنهادی پیمانکار)، صادر شده از بانک مورد قبول کارفرما و طبق نمونه ای که ضمیمه اسناد مناقصه بوده است، تسلیم کارفرما می نماید.
مطابق با ماده 40 شرایط عمومی پیمان (نشریه 4311)، پیمانکار باید حداکثر تا یک ماه از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده را براساس اسناد و مدارک پیمان، بدون منظور نمودن مصالح و تجهیزات پای کار تهیه کند و برای رسیدگی به مهندس مشاور تسلیم نماید، مهندس مشاور صورت وضعیت دریافتی را رسیدگی کرده، و ظرف مدت 3 ماه برای تصویب کارفرما ارسال مینماید. کارفرما صورت وضعیت دریافتی را ظرف مدت 2 ماه از تاریخ وصول، رسیدگی می کند و طی ارسال یک نسخه از آن به پیمانکار، اعلام نظر مینماید.
در صورت وضعیت های موقت، از طرف پیمانکار، رئیس کارگاه صورت وضعیت ها را امضا نموده، اما در خصوص صورت وضعیت قطعی، تنها صاحبان امضا مجاز که منظور از صاحبان امضای مجاز به طور معمول مدیران عامل، هیات مدیره و … صورت وضعیت را امضا می نمایند.
فرم هایی که در صورت وضعیت کارکرد استفاده می شود، به شرح زیر است که به طور مفصل در خصوص این فرم ها توضیح خواهیم داد؛
اولین صفحه هر صورت وضعیت، روکش صورت وضعیت نام دارد، در روکش صورت وضعیت اطلاعات کلی پروژه و آن صورت وضعیت شامل مواردی که در تصویر زیر مشاهده میکنید درج میشود. البته ممکن است، تصویری از پروژه و یا خلاصه ای از مبالغ تجمعی صورت وضعیت فعلی، مبلغ صورت وضعیت قبلی و .. نیز قید گردد، این امر سلیقه ای بوده و یا ممکن است مشاور و کارفرمای پروژه، همان ابتدا فرمت های خاص خود را به شما ارائه دهند.
نمونه روکش صورت وضعیت
مهندس مترور یا کارشناس دفترفنی، در فرم ریز متره، فعالیت های انجام شده را ریز به ریز و با احتساب تمام جزئیات متره می نماید. فرضا اگر بتن ریزی سازه بتنی در پروژه ای شامل بتن ریزی فونداسیون، بتن ریزی شمع، بتن ریزی ستون و بتن ریزی تیرها باشد، بایستی تمام جزئیات بتن مصرفی در تمام اجزای متشکله شامل فونداسیون، شمع، ستون ها و تیرها را جز به جز (یک به یک -المان به المان) متره کرده و در جدول ریز متره مطابق با فرمت زیر درج نماید.
مهم ترین مهارتی که برای یک کارشناس دفترفنی بایستی در این بخش داشته باشید، تسلط بر نقشه خوانی و متره سازه و معماری و همچنین انتخاب ردیف های فهرست بهاست که این موضوع مستلزم تسلط بر فهرست بها نیز می باشد. برای تسلط بر موارد پیش گفته، از پکیج جامع مترور حرفه ای موسسه همیار مترور می توانید استفاده کنید.
نمونه ریز متره صورت وضعیت نویسی کارکرد
نکته ای که باید به آن توجه داشت، ممکن است مقادیر مندرج در ریز متره، براساس صورت جلسات کارکردی که پیش تر تهیه گردیده است، در نظر گرفته شود. به تصویر زیر دقت نمایید.
نمونه ریز متره با تکنیک نقل از صورت جلسات کارکرد
در واقع در حالتی که نقل از صورت جلسات رخ می دهد، ریز متره در صورت جلسات کارکرد تهیه گردیده، مقادیر کار انجام شده نیز مشخص است و در نهایت در فرم ریز متره صورت وضعیت، صرفا جمع نهایی مقادیر در نظر گرفته می شود. به این تکنیک، اصطلاحا تکنیک نقل از ریزمتره می گویند.
در نظر داشته باشید، برای تسلط بر تهیه، تنظیم و رسیدگی به صورت جلسات کارکرد، می توانید مقاله زیر را مطالعه نمایید. لطفا برای دیدن مطلب روی لینک زیر کلیک نمایید
خلاصه متره رکن بعد هر صورت وضعیتی می باشد، خلاصه متره در واقع خلاصه ای از مقادیر ریز متره است، بدین صورت که همان بتن مصرفی را که جز به جز متره کرده ایم، به یک مقدار واحد (فرضا ۱۰۰۰ مترمکعب بتن) می رسیم، این ۱۰۰۰ مترمکعب را در فرم خلاصه متره، بدون نوشتن جزئیات کامل و صرفا به صورت خلاصه مطابق با تصویر شماره 3 درج می نماییم.
نمونه خلاصه متره صورت وضعیت کارکرد
پس از تهیه ریز متره و خلاصه متره و رسیدن به مقادیر کارکردهای هر فعالیت، بایستی بهای واحد مربوط به هر فعالیت را بدست آوریم.بدین منظور از حاصل ضرب مقادیر در خلاصه متره در بهای واحد ردیف های مرتبط در فهرست بها، مبلغ کارکرد هر عملیات اجرایی بدست می آید.
بدیهی است در صورت استفاده از فعالیت های اجرایی مختلف که هر کدام در فهرست بها، ردیف های مجزای مربوط به خود را دارد، بایستی مقادیر کارکرد متناسب با ردیف مرتبط در فهرست بها و بهای واحد همان ردیف، ضرب گردد. در تصویر زیر همانطور که مشخص گردیده است، جهت اجرای بتن مگر “ردیف تهیه و اجرای و بتن با ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن” را از فهرست بها انتخاب کرده و برای بتن ریزی فونداسیون، ستون و تیرها که بتن مصرفی از نوع C25 می باشد، ردیف مربوط به تهیه و اجرای بتن با مقاومت مشخصه ۲۵ مگاپاسکال، انتخاب گردیده است.
نمونه برگه مالی صورت وضعیت کارکرد
نمونه برگه مالی صورت وضعیت کارکرد
در فرم ریز مالی، براساس فصول مختلف در فهرست بها و عملیات های انجام شده در هر فصل، مبلغ هر عملیات اجرایی بدست می آمد. برای مثال در فصل ۸ فهرست بها که ما ۲ ردیف ۰۸۰۱۰۲ و ۰۸۰۱۰۶ را داشتیم، ابتدا مبلغ کارکرد هر ردیف به صورت مجزا مشخص گردید. در این مرحله، برای این که جمع مبلغ کارکرد هر فصل مشخص گردد، بایستی مبالغ کارکرد ردیف های هر فصل را جمع نمایید. پس از جمع مبلغ ردیف های ۰۸۰۱۰۲ و ۰۸۰۱۰۶، مبلغ فصل هشتم فهرست بها تعیین می گردد. در واقع با این کار، خلاصه مالی هر فصل از فهرست بها در صورت وضعیت ها تعیین می گردد.
این نکته حائز به اهمیت که اگر فرضا شما عملیات اجرایی از فصل هفتم فهرست بهای رشته ابنیه داشتید، ابتدا بایستی ردیف های فصل هفتم پیش بینی گردد و سپس ردیف های فصل هشتم.
نمونه برگه خلاصه مالی صورت وضعیت کارکرد
پس از تعیین مبلغ کارکرد هر فصل از هر رشته ی فهرست بها، از جمع مبلغ فصول مختلف یک رشته ی فهرست بها، مبلغ کارکرد آن رشته بدست می آيد. برای مثال اگر شما فهرست بهای رشته ابنیه را مد نظر داشته باشید، جمع مبالغ فصول فهرست بهای مزبور، مبلغ آن رشته را تشکیل می دهد. لذا در برگه مالی کل یا مبلغ دفترچه ها، جمع مبلغ کارکرد هر رشته ی فهرست بها مشخص گردیده و البته هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه نیز اضافه می گردد.
نمونه برگه مالی کل (مبلغ دفترچه ها) صورت وضعیت کارکرد
نمونه برگه مالی کل (مبلغ دفترچه ها) صورت وضعیت کارکرد
جداول ریز متره، خلاصه متره، ریز مالی و خلاصه مالی به تفکیک برای هر رشته فهرست بها تهیه می گردد، سپس در جدول مالی کل، مبلغ کارکرد مربوط به هر رشته فهرست بها را در نظر گرفته می شود.
همچنین حسب مورد، مبلغ مربوط به تجهیز و برچیدن کارگاه مطابق با پیشرفت آن در پروژه ابتدا در برگه ریزمالی پیش بینی و سپس در این جدول (جدول برگه مالی کل) اضافه می شود.
آیا هرآنچه توسط پیمانکار صورت وضعیت شود، مورد قبول مهندس مشاور کارفرما قرار میگیرد؟
پس از تهیه و تنظیم صورت وضعیت توسط پیمانکار، ممکن است مقادیر آن به هر دلیلی به اشتباه درج شده باشد و یا ردیف های مربوط به عملیات های اجرایی به اشتباه انتخاب گردیده باشد، بدین منظور مهندس ناظر و مهندس مشاور پس از رسیدگی به صورت وضعیت ها، اشتباهات مربوط را اصطلاحا قرمز میکنند و مقادیر صحیح را درج مینمایند. دقت نمایید در پروژه هایی که رسیدگی به صورت وضعیت ها، در نسخه فیزیکی (چاپی) صورت می گیرد، معمولا با خودکار فرآیند رسیدگی صورت می پذیرد اما اگر از نرم افزارهایی همچون تدکار، تکسا و تدبیر استفاده نمایید، فرآیند قرمز کردن در نرم افزار انجام می شود.
همچنین مهلت رسیدگی ناظر و مشاور برای رسیدگی به صورت وضعیت ها، ۱۰ روز بوده و کارفرما نیز ظرف مهلت ۱۰ روز، رسیدگی های خود را انجام داده و نهایتا مبالغ صورت وضعیت بایستی پرداخت شود.
قرمز کردن یک نمونه صورت مجلس
در مقاله بعدی از رشته مقالات صورت وضعیت نویسی، به سراغ انواع شناخت أنواع ضرایب قابل اعمال به صورت وضعیت ها می پردازیم.
نظر خود را بنویسید:
دیدگاه های کاربران
